Welke bogen zijn er
|
De handboog heeft zich na 100.000 jaar verder ontwikkeld dan een stok met een touwtje. Hoewel de oervorm van de handboog nog steeds door traditionele schutters wordt gehanteerd, zijn met name de materialen, waaruit de boog en de pees zijn vervaardigd en verlijmd, sterk verbeterd. Laat je door de informatie in deze rubriek niet ontmoedigen! De diepgang in materialen, schiettechniek en disciplines is wellicht groter dan je aanvankelijk dacht, maar dat maakt het juist zo interessant! Het is ook niet noodzakelijk om alles tot in detail te weten om tot een keuze van materiaal te komen. Daar zijn immers speciaalzaken voor, die je graag verder op weg helpen. Tegenwoordig zijn er meerdere type bogen, in uiteenlopende prijsklassen. Uiteraard is goed materiaal prettig, maar het is geen regel dat een duurdere boog ook standaard beter schiet. Als beginnende schutter maak je een ontwikkeling door, waarbij de eisen die je stelt aan het materiaal, zullen veranderen. Bij de keuze van een boog kun je jezelf het volgende afvragen:
Een goede booghandelaar zal je het hemd van het lijf vragen, inclusief het door jou gereserveerde budget. Je krijgt advies en er wordt tijd voor je genomen om de boog naar jouw zin te maken, uiteraard binnen het budget. Hoewel veel booghandelaren retailers zijn van een bepaald merk, is er niet echt een merk dat alleen maar goed of alleen maar slecht is. Oriënteer je dan ook goed en kijk bij verschillende handelaren. Houdt de boog vast, probeer eens er mee te schieten als het mogelijk is. Zelfs de goedkopere bogen kunnen een redelijke investering zijn, dus je mag je tijd nemen. |
 |
Veel speciaalzaken kennen ook een inruilsysteem: je kunt je boog, die nog in goede staat is, inruilen en tegen bijbetaling een andere boog kiezen. Hierdoor komen goede, tweedehands bogen in de roulatie. Als je een wat kleiner budget hebt, is dit een hele goede optie. Online een boog kopen, hetzij op marktplaats, hetzij via een fabrikant, is voor de beginner echter niet aan te raden, tenzij je dit in overleg doet met één van de trainers die je daarbij van advies kan dienen.
|
De meest bekende – en waar ook les mee gegeven wordt – is de recurveboog. Deze boog wordt geleverd in diverse materialen en prijsklassen. Er zijn verschillende accessoires verkrijgbaar waardoor je met deze boog ook aan meerdere boogklassen zou kunnen deelnemen. De naam 'recurve' is ontleent aan de vorm van de lat (de werparm). Een werparm heeft in opgespannen toestand altijd een bepaalde kromming (curve). Bij een recurveboog loopt er - richting de tip van de werparm - een tweede kromming de andere kant op (de recurve). Het mooie van het recurve ontwerp is dat het de werparm veel effectiever maakt, wat zich vertaalt in snelheid. Door de veelzijdigheid van deze bogen, zijn ze geschikt voor eigenlijk alle type wedstrijden. Daarnaast heb je ook de (high tech) compoundboog. Ook deze is er in alle soorten, maten en prijsklassen. De meer compacte modellen zijn vooral geschikt voor jacht- of 3D-rondes, terwijl andere modellen weer beter geschikt zijn voor indoor- en outdoor competities waarbij je op blazoenen schiet. Het aanschaffen van deze boog in een speciaalzaak is enorm belangrijk, omdat de boog meer nog dan andere typen speciaal op jouw treklengte en trekgewicht afgesteld moet worden. Een groot voordeel van de compoundboog is dat het trekgewicht over een flink bereik kan worden ingesteld. Normaal gesproken heb je bij een handboog het maximale trekgewicht op de volle treklengte, maar niet bij de compoundboog. Bij veel modellen, valt - door het bijzondere ontwerp - op de volledige treklengte, het trekgewicht terug tot slechts 15-20% van het opgebouwde trekgewicht. Dit heeft alleen de compoundboog en dit punt noemt men het 'dal' (of de 'valley'). Er zijn ook “kale” jachtbogen verkrijgbaar. Afhankelijk van de attributen en schiettechniek vallen deze bogen in een bepaalde boogklasse, maar ze hebben allemaal één ding gemeen: je schiet ze zonder visuele hulpmiddelen (zie ook het artikel 'Boogklassen'). Ook dit type boog is voorzien van recurve latten. Dit model is dus speciaal ontwikkeld voor jacht- of 3D-rondes, maar je kunt er ook indoor- en outdoor competities mee schieten (is wel een aparte boogklasse). Het materiaal kan natuurlijk zijn, maar ook kunststoffen en metalen worden hiervoor gebruikt. Hoewel je goed moet kijken naar het trekgewicht, heeft deze boog minder afstelling nodig; het gaat voornamelijk om het gevoel dat je erbij hebt en of je er prettig mee kunt schieten. |
 |
Als laatste heb je de historische bogen, waarvan ook diverse modellen beschikbaar zijn. Deze hebben gemeen dat ze van natuurlijke materialen gemaakt zijn en dat je ze met houten pijlen schiet. Ook hiervoor geldt dat de afstelling minder van belang is, als je maar een goed gevoel bij de boog hebt en je er prettig mee kunt schieten. Op het punt 'historisch' is veel discussie onder de puristen. Formeel mag de historische boog bijv. geen venster hebben, kunststoffen bevatten, of een pees gemaakt van Fastflight materiaal, noch dempers of metalen nok-ringen.
| Een fabrikant bouwt een boog op een aantal specificaties. Bij een houten boog staan deze bijv. altijd aan de binnenkant van de onderste lat. Hier staan de lengte van de boog en het trekgewicht bij een bepaalde treklengte (meestal 28 inch) vermeld. De booglengten zullen doorgaans in stappen van 2 inch gaan en het trekgewicht in stappen van 2 tot 5 pond (lbs). |
62 inch boog, 35 lbs (pond) bij 28 inch treklengte |
64 inch boog, 48 lbs (pond) bij 30 inch treklengte |
Takedown bogen
Een boog uit één stuk heeft - m.b.t. vervoer - eigenlijk best een onhandige lengte. Dit heeft vroege bogenbouwers geïnspireerd om een boog te ontwikkelen die je gemakkelijk uit elkaar kunt halen, maar ook weer gemakkelijk in elkaar kunt zetten. Bovendien moest deze 'Takedown' boog betrouwbaar zijn en dezelfde eigenschappen bezitten als een boog uit één stuk. De ontwikkeling van de Takedown boog heeft geleid tot modellen waarbij de losse latten met bouten op het middenstuk worden geschroefd, tot aan het systeem dat tot een internationale standaard is verheven (ILF).
|
International Limb Fitting (ILF) ILF is een gepatenteerde koppeling tussen de latten en het middenstuk van een boog. Het grote voordeel van ILF is de afstelmogelijkheden. Het trekgewicht kan bijv. iets worden aangepast (hoger/lager). Ook de tillering (verhouding trekbelasting bovenste/onderste lat) kan men aanpassen op de toegepaste schiettechniek. Afhankelijk van het middenstuk kunnen de latten ook zijdeling (links/rechts) worden uitgelijnd. Omdat ILF een standaard is, kun je bovendien overstappen naar andere ILF latten, met behoud van het middenstuk, of omgekeerd. |
 |
Bij de ILF latten is de lengte (meestal) niet vermeld in inches, maar als 'short', 'medium', 'long' of 'extra long'. De totale lengte van de boog wordt n.l. mede bepaald door de lengte van het middenstuk. De pondage van de latten staat echter wel vermeld, maar dat is de pondage op een 25 inch middenstuk. Omdat je latten en middenstukken kunt combineren, kan het uiteindelijke trekgewicht gaan afwijken van de gespecificeerde pondage. Medium latten van bijv. 30 pond op een middenstuk van 27 inch, zullen soepeler aanvoelen (lees minder pondage op de vingers) dan bij een middenstuk van 25 inch. Bij een middenstuk van 23 inch of korter, kan het trekgewicht juist oplopen tot meer dan 35 pond. Ook op dit punt kan de professionele booghandelaar je verder helpen.
|
Er bestaat een belangrijk verband tussen de lengte van de boog en de treklengte van de schutter. In de tabel rechts staan de geadviseerde booglengten en combinaties vermeld voor recurve bogen. De booglengten in de kolom van de latten is dus bij een middenstuk van 25 inch. |
 |
| De houten jachtbogen zijn doorgaans korter dan de recurve bogen. Jachtbogen met een lengte tussen de 58 en 62 inch, zijn heel gangbaar. Want hoe compacter de boog, hoe makkelijker je je uiteraard door het struikgewas begeeft. Maar het is wel een compromis. Een kortere boog kan bij een gemiddelde treklengte (28 inch) gemakkelijk gaan 'stacken'. Wanneer een boog stackt, dan trekt de schutter de boog verder uit dan waar hij eigenlijk voor gebouwd is. Het trekgewicht (en dus ook de kinetische energie) lopen op het einde van de volledige treklengte exponentieel op en je komt in het randgebied van waar het materiaal voor geschikt is. Een ander nadeel van een te korte boog is dat de pees oncomfortabel in de vingers gaat knijpen, omdat de peeshoek te scherp wordt. |  |